09 enero 2018
Nun momento no que EEUU parece retirarse do escenario neoliberal global e China aínda non deu un puño sobre a mesa, a UE acelera a súa estratexia comercial.
Protesta durante a negociación do TTIP (Estados Unidos-UE). Foto: Grupo de Los Verdes / Alianza Libre Europea.
Nun momento no que EEUU parece retirarse do escenario neoliberal global e China aínda non deu un puño sobre a mesa, a UE non perdeu un minuto á hora de acelerar a súa estratexia comercial. En só un ano anunciou a ratificación do acordo de comercio con Canadá ( CETA), o fin das negociacións dun acordo de similar envergadura con Xapón ( JEFTA), un proxecto de mandato para establecer negociacións comerciais con Australia e Nova Zelandia e tamén fixo pública a inminente firma do Mercosur durante o cume do bloque sudamericano. Ante a conxelación do TTIP e o rexeitamento dos estadounidenses ao TPP, o bloque europeo trata de transmitir a idea de que antepón as leis universais do mercado, precepto básico de fe do liberalismo, ao emprego da forza e ao poder duro como máximas expresadas por Trump. Todo baixo a retórica de “unha política comercial equilibrada e progresista”.
Quizá o compoñente máis importante que se atopa nestes tratados no que se refire a deixar as mans libres ás grandes empresas sexa a cooperación reguladora. Este mecanismo aséntase na idea de que tecnócratas xaponeses e europeos, antes de que os parlamentos e gobernos nacionais (no caso da UE) sexan sequera consultados, teñan a capacidade para revisar leis existentes e futuras coa idea de comprobar se son problemáticas para ambas as partes. Trátase dunha especie de fundamentalismo comercial que só se fixa nos custos dunha regulación para o comercio, pero non nos seus beneficios para protexer o ecosistema social da actividade empresarial. Por exemplo, os produtos químicos son o segundo produto máis comercializado entre a UE e Xapón, pero os expertos en saúde pública ou protección ambiental non formarán parte deste novo proceso.
Resumindo unha sucinta análise do Corporate Europe Observatory sobre elo, a pesar de que a cooperación reguladora non impedirá que ambas as entidades actúen en favor do interese público, a trampa é que o JEFTA concede aos investidores dereitos, pero ningún tipo de obriga. Doutra banda, o capítulo de desenvolvemento sustentable non é vinculante. Outros, como o artigo 7.1 ou o 6, seguen na liña do establecido no TTIP: dan a posibilidade ás grandes empresas de coñecer cada detalle das próximas regulacións e enviar comentarios sobre esas leis ás administracións comerciais de Xapón e/ou a Unión Europea para influír sobre elas antes que o Parlamento Europeo ou outro organismo electo. Todo iso garda graves implicacións para as democracias parlamentarias dos Estados membros. Sexa como for, do mesmo xeito que ocorreu co CETA, este tratado dividirase en dúas partes para que entre en vigor canto antes e, ao longo do próximo ano, os detalles máis delicados sexan debatidos lonxe do foco público. É o caso do libre fluxo de datos entre ambos os países, onde as leis de privacidade son distintas, ou a arbitraxe privada.
Neste último caso, o número de reclamacións dos investidores contra os Estados disparouse nos últimos anos, dunha ducia para mediados da década de 1990 a 767 a principios de 2017. Hoxe os investidores xaponeses só poden demandar aos Estados membros da UE en relacións correspondentes ao sector da enerxía, un recurso do que xa botaron man nos últimos anos. Ademais, a mera existencia deste mecanismo brinda aos investidores con base en Xapón unha gran ferramenta para os lobbys, un poderoso elemento de disuasión contra calquera lexislación, a nivel europeo ou nacional, que poida obstaculizar as súas ganancias futuras. De novo, ningunha obrigación como o cumprimento das normas ambientais, sociais, de saúde pública e seguridade alimentaria ou outras se desprende do borrador do texto. Grazas a estes tribunais, parecese coma se creásese a nivel global un Estado con parecido á Idade Media, onde a nobreza e clero tiñan os seus propios tribunais e xurisdición.
Durante a Guerra Fría, os políticos norteamericanos cooperaron cos seus socios de Alemaña Occidental e Xapón para acelerar a súa transformación industrial. Décadas despois, en plena integración neoliberal do mercado global, ambos están a contribuír cales fillos predilectos da hexemonía estadounidense a asentar unha arquitectura da globalización que terá grandes implicacións nesa era dixital na que estamos a entrar. Todo paso en falso poderá ser aproveitado por Estados Unidos, que pronto deberá deixar de lado o mercantilismo e a xenofobia para volver tomar a iniciativa nas negociacións e liberalizar o mercado dixital a escala mundial co fin de facer fronte á nova potencia chinesa.
Fonte: La Marea