Por Natalia Uval | 22-5-18
Ameaza o acceso a medicamentos e a etiquetaxe de alimentos, segundo organizacións europeas.
A Alianza Europea de Saúde Pública (AESP) é unha coalición de 92 organizacións profesionais, académicas e sociais, radicadas en 21 países da Unión Europea (UE). A AESP é financiada polo Programa de Saúde da UE e recentemente difundiu un informe no que analiza os efectos que tería a firma para a saúde pública o Tratado de Libre Comercio (TLC) entre o Mercosur e a UE nos termos da negociación actual, coñecidos en base a documentos filtrados e a documentos oficiais da Comisión Europea (CE).
O informe denomínase “Tratados pouco saudables: efectos secundarios dos tratados comerciais da UE con América Latina”, e só foi publicado en inglés.
Na súa introdución, a AESP alerta que o TLC Mercosur-UE, así como os acordos que o bloque europeo está a negociar con Chile e con México, supoñen “múltiples riscos á saúde pública a ambos os dous lados do Atlántico”. Sostén que estes acordos seguen o modelo do proxectado Tratado Transatlántico de Comercio e Investimentos (TTIP, conforme a súa sigla en inglés) entre a UE e Estados Unidos, que desde a asunción de Donald Trump está en suspenso.
En primeiro lugar, a AESP afirma que non se considerou a saúde pública como unha dimensión relevante cando a UE fixo estudos de impacto do acordo, e por tanto esta dimensión non incidiu nas posicións e prioridades do bloque nas súas negociacións co Mercosur. Cita un documento da Comisión Europea que menciona que o obxectivo dese bloque nas negociacións é “contribuír ao crecemento, á creación de emprego e aos investimentos no sector alimenticio e de sementes”. A CE agrega que “desafortunadamente, a información sobre o sector alimenticio integra ao sector do tabaco e as bebidas, e non pode ser separada por razóns de confidencialidade”. Por exemplo, as europeas colocan ao tabaco como un “interese ofensivo”: entenden que o crecemento das vendas de tabaco a América Latina sería un indicador de éxito do acordo.
A AESP lembra que as contrapartes negociadoras de Europa son nalgúns casos “pioneiras no desenvolvemento de políticas de saúde pública” de combate ao tabaco, e menciona especialmente o caso de Uruguai. “Está claro que a UE subordinou explicitamente os asuntos de saúde pública ao comercio e ao crecemento nestas negociacións: o risco global do acordo é alto. No estado actual das negociacións, os tratados da UE co Mercosur, México e Chile supoñen ameazas substanciais á saúde das consumidoras e pacientes tanto en Europa como en América Latina, e non contribúen a que Europa cumpra cos Obxectivos de Desenvolvemento Sustentable das Nacións Unidas”, sostén o informe. Agrega como outro elemento “preocupante” que esta “nova xeración de acordos” da UE pode chegar a sentar un precedente para negociacións futuras con outras rexións.
Comercio e alimentación
Por outra banda, a AESP lembra que a baixa de aranceis a algúns produtos e o aumento do investimento estranxeiro directo contribúen a abaratar os alimentos non saudables (con exceso de sal, azucre e graxa), o alcol e o tabaco. Menciona o exemplo de México, que logo da firma do NAFTA aumentou o consumo de bebidas azucradas e os niveis de obesidade da súa poboación. Isto súmase a que a produción de snacks e outros alimentos non saudables é “particularmente rendible” polo seu baixo custo de produción e a súa longa vida útil, o que xera incentivos a producilos e vendelos.
A alianza sinala que nos países de ingresos baixos ou medios que asinan acordos de liberalización do comercio ou acordos de investimentos prodúcese o que se denomina “transición nutricional”, que consiste nun cambio nas preferencias de alimentación: de dietas tradicionais, baixas en sal e graxa saturada, a dietas pouco saudables. O informe puntualiza que a liberalización do comercio é só un dos factores que inciden neste fenómeno, pero cita bibliografía que conclúe, por exemplo, que a liberalización do comercio entre Estados Unidos e América Central incrementou a dispoñibilidade das comidas ultraprocesadas e diminuíu considerablemente o seu custo, mentres en paralelo aumentou o custo das froitas e as verduras.
Por outra banda, a alianza sostén que as medidas de protección da propiedade intelectual que se negocian “interferirán co acceso a medicamentos nos países latinoamericanos, o que levará a un aumento dos prezos e ameazará a sustentabilidade dos sistemas de saúde pública”. A AESP lembra que a Organización Mundial do Comercio xa ten disposicións sobre propiedade intelectual, e que nestes acordos búscase “intensificar” estas regulacións, estendendo a protección. Cita unha investigación das brasileiras Marcela Fogaça Vieira e Gabriela Costa Chaves, de 2017, que avalía o impacto do acordo Mercosur-UE e conclúe en que as medidas que propón a UE en materia de propiedade intelectual xeraríanlle a Brasil un gasto adicional de case dous millóns de reais.
A AESP alerta tamén que as disposicións vinculadas á protección dos investimentos e á transparencia poderían ter o efecto de inhibir políticas públicas e regulacións en defensa da saúde. En particular, advirte que as compañías tabaqueiras poderían usar a protección de investimentos para desafiar as regulacións estatais. Cita o caso do xuízo de Philip Morris contra Uruguai, e destaca que aínda que o fallo foi favorable ao país, no saldo final Uruguai debeu pagar unha parte dos custos do xuízo.
Ademais, a alianza sostén que o acordo, no seu capítulo sobre “barreiras técnicas ao comercio”, ameaza os sistemas de etiquetaxe de alimentos. Este capítulo trázase como obxectivo “identificar, previr e eliminar as barreiras técnicas ao comercio”, incluíndo “estándares e regulacións técnicas”. Establece que as etiquetaxes só deberán conter información “relevante para os consumidores dun produto”. Esta formulación, netamente valorativa, deixa sen definir que se entende por “relevante”, e isto pode habilitar ás empresas a argumentar que a información vinculada a aspectos de saúde ou nutricionais non é “relevante” para os consumidores, e por tanto sentirse con dereito a recorrer a regulación. Isto súmase a que o capítulo sobre “transparencia” do acordo dá a oportunidade ás empresas de exercer influencia sobre as políticas públicas, ao permitirlles opinar e apelar as políticas e regulacións estatais. “Estas disposicións retardarán o proceso de toma de decisións, xerarán máis camiños para que as empresas exerzan presión e desalentarán aos gobernos a regular en prol do interese público”, sostén a AESP.
Fonte: La Diaria