11-outubro-2017
Entrevista con Tom Kucharz – elboletin.com | Outubro 2017
A só uns días de distancia da entrada en vigor provisional do CETA e coincidindo coa petición no Senado dun estudo de constitucionalidade do tratado esta mesma mañá, o portavoz da Campaña estatal “Non ao TTIP, CETA e TiSA” , Tom Kucharz, conversa co Boletín acerca das implicacións do acordo con Canadá, da Europa de Jean Claude Juncker e do papel do PSOE e a socialdemocracia europea na futura estrutura da política comercial dos 27.
Membro de Ecoloxistas en Acción, Kucharz ve efectos “directos” dos polémicos acordos de libre comercio sobre o día a día da política nacional, rexional e mesmo local. Rexeita a idea de que a UE deba competir por impoñer as súas regras ao comercio internacional porque o mundo “asumiu as normas que ditaron EEUU, a UE e Xapón durante moitas décadas”. Cre que culpar a actores externos ou á propia globalización non fai senón “desviarnos do tema fundamental: que as políticas comerciais neoliberais son intrinsecamente inxustas”.
Terá o CETA influencia real, en termos de PIB, ou é máis ben un símbolo para abrazar ou rexeitar a política comercial da UE?
Os impactos destes tratados non soamente deberiamos miralos desde a economía. Moito máis perversos e perigosos son os impedimentos, a chaqueta de forza que se pon aos gobernos ao activar determinados cambios políticos. Agora mesmo é urxente regular o sector financeiro, poñer en marcha a transición enerxética, loitar contra a pobreza, a exclusión social e a violencia de xénero; todo isto require políticas económicas nacionais, rexionais e locais. O que busca o CETA é o contrario: que haxa a mínima intervención política na economía.
Non debería ser a UE soberana para asinar este tipo de acordos en nome dos seus membros?
Tomemos como exemplo o CETA, que inclúe a aplicación provisional do capítulo sobre servizos financeiros. Isto permite ao sector bancario a venda transfronteiriza de servizos financeiros de alto risco. Se agora un parlamento quere prohibir as transaccións especulativas ou poñer unha taxa ás transaccións financeiras internacionais, co CETA sería moito máis difícil porque as futuras medidas para desregulamentar o comercio transfronteirizo entre Canadá e a UE rexeranse por este pacto, o que dará máis dereitos aos bancos impedindo regulacións no sector, e á súa vez ponnos en risco de novas burbullas especulativas.
Afecta as políticas nacionais. Aínda que argumenten que en moitos casos trátase de competencias exclusivas da UE, como deixar en mans de institucións enormemente autoritarias como a propia Comisión Europea decisións que, durante non só anos senón décadas, rexen políticas públicas que logo serán moi difíciles de reverter no ámbito nacional, rexional e local.
Temos que darlle á volta a esa lóxica, é enorme a cantidade de competencias que recaen sobre institucións da UE, sen procesos democráticos reais, que están a afectar á vida da maiorías sociais.
Os tratados fomentan as privatizacións?
Claramente. Xa de seu quedan moi poucos sectores públicos protexidos tras as ondas privatizadoras dos últimos 30 anos. Pero especialmente o CETA, negociado polo sistema da lista negativa, exclúe dos mecanismos de privatización a menos dunha vintena de servizos. E por exemplo, a xestión da auga, que debería ser un sector absolutamente excluído dos tratados, non está.
Pero o gran perigo do CETA é que tenta facer moi difícil ou imposible reverter os procesos de privatización do pasado. Ameaza á actual tendencia a remunicipalizar, por exemplo a auga, os servizos de recollida de lixo, limpeza, iluminación pública, etc. Como as funerarias en Madrid ou a limpeza das praias en Cádiz. Porque sempre pensamos en educación e sanidade, pero hai unha gran cantidade doutros servizos que foron privatizados e é urxente recuperalos, e o CETA vai facelo moi difícil.
A cúspide europea argumenta que debe liderar a globalización para defenderse de actores como EEUU ou China. Que responden os críticos?
Non é certo que agora sexan outros os que deciden as regras internacionais de comercio. En gran medida definíronse a partir da Segunda Guerra Mundial e no 95 coa Organización Mundial de Comercio. Sabemos perfectamente que quen ditou as bases xurídicas e políticas entón foron as grandes corporacións transnacionais, que nos anos 80 coescribiron con funcionarios de diferentes países, e en concreto da Comisión Europea, gran parte do rumbo da política comercial internacional.
Aí creouse unha arquitectura que busca a impunidade polas violacións sistemáticas dos Dereitos Humanos e os dereitos laborais, pola contaminación que produce gran parte da industrias vinculada ás exportacións, relacionadas con comportamentos pola baixada de salarios, do dumping social etc. E tivo consecuencias nefastas.
Tomemos como exemplo o CETA, que inclúe a aplicación provisional do capítulo sobre servizos financeiros. Isto permite ao sector bancario a venda transfronteiriza de servizos financeiros de alto risco. Se agora un parlamento quere prohibir as transaccións especulativas ou poñer unha taxa ás transaccións financeiras internacionais, co CETA sería moito máis difícil porque as futuras medidas para desregulamentar o comercio transfronteirizo entre Canadá e a UE rexeranse por este pacto, o que dará máis dereitos aos bancos impedindo regulacións no sector, e á súa vez ponnos en risco de novas burbullas especulativas.
Afecta as políticas nacionais. Aínda que argumenten que en moitos casos trátase de competencias exclusivas da UE, como deixar en mans de institucións enormemente autoritarias como a propia Comisión Europea decisións que, durante non só anos senón décadas, rexen políticas públicas que logo serán moi difíciles de reverter no ámbito nacional, rexional e local?
Temos que investir esa lóxica, é enorme a cantidade de competencias que recaen sobre institucións da UE, sen procesos democráticos reais, que están a afectar á vida da maiorías sociais.
Os tratados fomentan as privatizacións?
Claramente. Xa de seu quedan moi poucos sectores públicos protexidos tras as ondas privatizadoras dos últimos 30 anos. Pero especialmente o CETA, negociado polo sistema da lista negativa, exclúe dos mecanismos de privatización a menos dunha vintena de servizos. E por exemplo, a xestión da auga, que debería ser un sector absolutamente excluído dos tratados, non está.
Pero o gran perigo do CETA é que tenta facer moi difícil ou imposible reverter os procesos de privatización do pasado. Ameaza á actual tendencia a remunicipalizar, por exemplo a auga, os servizos de recollida de lixo, limpeza, iluminación pública, etc. Como as funerarias en Madrid ou a limpeza das praias en Cádiz. Porque sempre pensamos en educación e sanidade, pero hai unha gran cantidade doutros servizos que foron privatizados e é urxente recuperalos, e o CETA vai facelo moi difícil.
A cúspide europea argumenta que debe liderar a globalización para defenderse de actores como EEUU ou China. Que responden os críticos?
Non é certo que agora sexan outros os que deciden as regras internacionais de comercio. En gran medida definíronse a partir da Segunda Guerra Mundial e no 95 coa Organización Mundial de Comercio. Sabemos perfectamente que quen ditou as bases xurídicas e políticas entón foron as grandes corporacións transnacionais, que nos anos 80 coescribieron con funcionarios de diferentes países, e en concreto da Comisión Europea, gran parte do rumbo da política comercial internacional.
Aí creouse unha arquitectura que busca a impunidade polas violacións sistemáticas dos Dereitos Humanos e os dereitos laborais, pola contaminación que produce gran parte da industrias vinculada ás exportacións, relacionadas con comportamentos pola baixada de salarios, do dumping social etc. E tivo consecuencias nefastas.
É posible dar marcha atrás na actual política comercial da Comisión Juncker?
Estamos nunha situación enormemente preocupante, porque xa son 30 anos de políticas comerciais liberais que se levaron por diante o estado do benestar, que privatizaron servizos públicos, empeoraron as condicións sociais e laborais de centos de millóns de persoas no mundo e son a causa fundamental do empeoramento do cambio climático, a pobreza e as desigualdades. E a Comisión Europea e a maioría dos gobernos do Consello non mostran vontade de atallalo.
Con todo, a campaña destes últimos anos contra o TTIP, agora conxelado, pero sobre todo o rexeitamento social e político contra o CETA, abriu unha brecha grande. Non só porque millóns de persoas se manifestaron na rúa, senón porque a maioría de sindicatos en Europa está a opoñerse a este tipo de tratados.
Reaccionaron moitísimos sectores que antes non se expuxeron ao perigo das políticas de comercio e investimento: desde empresas públicas, xestores públicos de auga, empresas públicas de radiotelevisión, asociacións de pemes con campañas en Alemaña, Austria e Francia…Máis de 2.100 gobernos rexionais e locais en Europa declaráronse en oposición a estes tratados. Tamén a Asociación Europea de Xuíces, asociacións de maxistrados e fiscais de varios países, o máis destacado Alemaña (DBR), cuxos membros demostraron que os mecanismos de arbitraxe son contrarios ao dereito comunitario.
É un cuestionamento igualmente alimentado en organizacións ecoloxistas, feministas, e unha gran mobilización do sector agrario pola soberanía alimentaria. Porque xa no mundo rural hai unha crise enorme: o que se paga aos produtores moitas veces non cobre o custo de produción, e hai despoboamento e falta de perspectiva para as xeracións futuras. Este tipo de tratados acelera esa crise.
Cada vez son máis as voces que defenden unha renacionalización das decisións sobre as políticas comerciais, como ocorreu en Valonia. E ese debate está aberto nunha parte da socialdemocracia europea, está claramente nos sindicatos, pero a oligarquía e as institucións que só representan a intereses corporativos están permanentemente movéndose e reorganizándose. De feito xa hai varios novos perigos na política comercial: o presidente da Comisión de Comercio Internacional do Parlamento Europeo, Bernd Lange, usou a maior fundación da socialdemocracia alemá (a Friedrich Ebert Stiftung) para impulsar un informe defendendo unha pequena maquillaxe aos capítulos laborais e de Desenvolvemento Sustentable dos tratados comerciais, coa intención de romper así a resistencia das maiores confederacións sindicais -o DGB- a textos como o CETA. Falamos de sindicatos con millóns de afiliados. Sería un revés tremendo que a socialdemocracia lograse frear o actual rexeitamento dos sindicatos á nova xeración de tratados.
Ten entón o PSOE en España e a socialdemocracia na UE o poder de inclinar a balanza?
Claramente. Vímolo na votación do CETA no Congreso: durante meses o PSOE máis neoliberal defendeu o si incondicional xunto a PP e Cidadáns. E só pola campaña estatal de ?Non ao TTIP, CETA e TISA? logrouse que o PSOE se abstivese, por mor do seu cambio interno e a nova executiva. Nese equipo hai persoas que xa mostraran o seu rexeitamento ao CETA, como Núria Parlón, Manuel Escudeiro, ou a propia Cristina Narbona. De todos os xeitos a abstención é absolutamente insuficiente para cambiar a situación, pero a medio ou longo prazo podería converterse nun ?non?.
De aí e dos posibles cambios políticos en Cataluña e quizá poida haber un cambio en futuras constelacións do Congreso. E quizá cun goberno do PSOE e Unidos Podemos poderíase reverter esta política comercial, pero non só impedindo futuros tratados senón abrindo a caixa de Pandora e renegociando os tratados asinados no pasado.
Hai avances na transparencia das negociacións deste tipo de tratados, segundo os propósitos de emenda do equipo Juncker?
Os poucos avances que hai son consecuencia de toda a mobilización social e presión política dos últimos tres anos. Que hai dúas semanas a comisaria europea de Comercio e o vicepresidente da Comisión tivesen que publicar os mandatos para negociar con Australia e Nova Zelandia, e outros documentos, é grazas a esa presión. Pero non é suficiente: máis transparencia sería que os parlamentos nacionais que agora teñan eses mandatos, poidan discutilos e decidir sobre eles antes de que se tome unha decisión no Consello.
Pero a Comisión está a preparar xusto o contrario, dividindo os tratados en dous: a maior parte de contidos quedarían como competencias exclusivas da UE, e requirirían só a votación do Consello e o Parlamento Europeo, sen pasar máis polas cámaras nacionais. Deixaríase así a parte de protección ao investimento e os mecanismos de arbitraxe fóra. E esa sección abordarase coa proposta que agora expón a Comisión: un “mega ISDS” global que se chamaría o tribunal multilateral de investimentos.
Fonte: No al TTIP