Lola Sanchéz e Jorge Conesa.
O Tribunal de Xustiza da UE está un paso máis preto de confirmar que a Unión Europea non ten competencia exclusiva para asinar macrotratados como o TTIP, o CETA ou o acordo UE-Singapur.
A controversia suscitada en torno ao TTIP, o macrotratado negociado entre a Unión Europea e os Estados Unidos, destapou a existencia dunha serie de acordos xemelgos cuxa amplitude -e riscos- son comparables. É o caso do CETA, con Canadá; e da Tratado UE-Singapur. A amplitude deste último, levou a que varios Estados membros opuxésense a que a Unión Europea asináseo sen pasar polos seus Parlamentos nacionais.
Trátase dun tratado que afecta cuestións laborais, ambientais e mesmo xurídicas (non o esquezamos, contén unha cláusula para que os investidores poidan denunciar en tribunais privados aos Estados se estes aplican leis ou medidas que afecten os seus intereses). Se todo iso é competencia dos Estados membros e non da UE por que a Comisión negociou o acordo coma se fose de competencia exclusiva da Unión, é dicir, que só requirise a ratificación do Parlamento Europeo? A resposta da Comisión é que, na súa opinión, todo iso -traballo, medioambiente, transporte, contratacións públicas, etc.- non son máis que facetas dun mesmo ámbito: o comercio, que si é competencia súa.
Pero, pode a Comisión facer isto?
Moitos Estados membros puxérono en dúbida, e por iso a Comisión tivo que solicitar en 2015 un ditame ao Tribunal de Xustiza Europeo no que lle pregunta se a Unión ten as competencias necesarias para asinar e celebrar por si soa o Acordo de Libre Comercio con Singapur. Desde entón moitos xuristas de prestixio pronunciáronse para afirmar que todos estes tratados afectan aspectos que van moito máis alá do comercio internacional e son por tanto competencia compartida da UE e dos Estados.
Onte, a Avogada Xeral Sharpston publicou unha opinión na que se adhire a este punto de vista: o Acordo de Libre Comercio con Singapur non é de competencia exclusiva da UE. O cal é importante porque implica que o CETA, con Canadá; ou o TTIP, con EEUU, tampouco o son. Aínda deberemos esperar algúns meses ata que o Tribunal de Xustiza da UE emita o seu ditame, e este ditame podería non coincidir coa opinión da Avogada Xeral; con todo, trátase dunha voz autorizada que apoia o que moitos levamos afirmando desde hai anos: a Comisión excedeuse das súas competencias ao propoñer que tratados como UE-Singapur ou CETA sexan ratificados exclusivamente pola Unión, sen contar cos Parlamentos nacionais ou rexionais.
E se, ademais, o contido dos acordos fose, sinxelamente, ilegal?
A opinión da Avogada Xeral non se refire á legalidade do contido dos acordos, senón tan só ao procedemento de aprobación. É dicir, a Comisión non preguntou ao Tribunal de Xustiza da UE unha das cuestións que consideramos máis importantes: son as cortes de arbitraxe, que permiten que os investidores estranxeiros denuncien ao Estado en cortes privadas, compatibles co ordenamento xurídico da UE?
Moitos académicos e asociacións de xuíces, incluíndo a federación de Maxistrados Europeos pola Democracia e as Liberdades, xa avisaron de que a ilegalidade destes tratados vai máis aló de se se ratifican exclusivamente na UE ou tamén nos Parlamentos; advirten de que teñen cláusulas, como o ISDS (os controvertidos tribunais de arbitraxe) que son incompatibles coa lei europea. Se a Comisión excedeuse nas competencias que considerou exclusivas ao negocialos, pode excederse tamén no contido? Nin a opinión da Avogado Xeral publicada onte, nin o ditame do Tribunal que será emitido en 2017 dan unha resposta, xa que, para evitar o risco dunha resposta incómoda, a Comisión preferiu non facer esta pregunta.
En vista de que hai indicios máis que suficientes para pensar que, en efecto, as cortes de arbitraxe creadas por estes tratados non son compatibles co ordenamento xurídico europeo, é necesario que o Tribunal de Xustiza Europeo emita un ditame sobre esta cuestión, pero a Comisión Europea negouse a solicitalo. Tamén o Parlamento Europeo pode solicitar devandito ditame e así o fixemos desde os grupos da Esquerda Unitaria Europea e os Verdes, pero o Partido Popular Europeo, co apoio de moitos membros do grupo Socialdemócrata, bloqueou a iniciativa. Por último, pode ser un Estado quen o faga, e polo momento, o único que afirmou que así fará é Bélxica.
Aínda que quedan cuestións sen responder, tras a opinión da Avogada Xeral está máis claro que nunca que a Comisión Europea, influída polos grandes investidores e grandes empresas, que son os auténticos gañadores destes tratados, non dubidou en abusar do seu poder. Primeiro negociounos en segredo e a continuación negou aos Parlamentos nacionais o dereito para votar que lles corresponde. Á luz de todo iso que dúbida cabe de que a Comisión puido incorporar instrumentos que, como as cortes de arbitraxe, non teñen cabida nin no noso ordenamento xurídico nin nos nosos sistemas constitucionais?
Fonte: Público