Alex Guillamón, Entrepueblos
O estancamento nas negociacións do acordo comercial entre EE UU e a UE é en parte unha vitoria dos movementos sociais. Pero o proxecto das elites é de maior percorrido.
O presidente chino, Xi Jingping, saúda a Barack Obama na recepción do último encontro do G20 este mes de setembro. Jingping fixo acendidas defensas do libre comercio durante o cumio. / IIP Photo Archives
Unha das serpes de verán deste agosto foi a da morte do TTIP. O consenso político entre as principais forzas políticas e gobernos europeos arredor deste proxecto de tratado comercial está a racharse progresivamente, en mans dunha opinión pública cada vez máis alerta e crítica.
Fariamos mal en menosprezar o mérito de conseguir abrir esta fenda nun sistema político tan monolítico, opaco e afastado da cidadanía como o que sufrimos na Unión Europea. Moito máis se temos en conta que este consenso se construíu, precisamente sobre a base de manter o tema fóra da luz pública. Os medios de comunicación prestaran un gran servizo neste sentido co seu silencio ou limitándose a reproducir as cuñas publicitarias emitidas desde a Comisión Europea, en base a inconsistentes estudos, sobre creación de postos de traballo e crecemento económico, como “mantras” incuestionables.
Desde a sociedade civil, de abaixo a arriba, foise articulando un amplo e diverso movemento, que chegou, con diferentes intensidades, a case todos os países implicados. Abriuse un debate social por fóra e por baixo da cobertura dos grandes medios de comunicación. Recolléronse 3 millóns de firmas. Aprobáronse máis de 2.000 mocións municipais e rexionais. Realizáronse algunhas importantes mobilizacións, cuestionamientos desde diferentes sectores populares, sociais, sindicais, xudiciais, institucionais, etc. Púxose na axenda social a arquitectura do cada vez máis abafador poder económico, político, cultural, etc. das grandes multinacionais.
Todo isto é moi importante e débese pór en valor. Pero que ninguén se equivoque: o proxecto que hai detrás do TTIP non naceu en xuño de 2013 -lembremos Seattle -, coas primeiras conversacións públicas, nin se acabará co mesmo TTIP.
En primeiro lugar, as mesmas voces que hoxe se reúnen para velar o cadáver do TTIP, seguen dicindo marabillas do CETA, o tratado idéntico entre a UE e Canadá, que se atopa na última fase de aprobación nas institucións europeas. O CETA permitiría, ademais, que as miles de empresas de EE UU con filiais en Canadá poidan demandar ás administracións públicas europeas por normativas que consideren prexudiciais contra as súas “lexítimas expectativas de negocio”, aínda que non se aprobe o TTIP. Ao mesmo tempo o TISA, o tratado global para a comercialización dos servizos, vai facendo o seu traxecto con máis discreción.
Pero, en segundo lugar, e moito máis importante, porque as tendencias dos grandes poderes económicos e políticos globais van en dirección totalmente contraria á do enterro do TTIP. Hai poucas semanas, tivo lugar a última reunión do G20 en Hangzhou. A crónica do 5 de setembro da Axencia France Press (AFP) explicábao así: “Acordamos (…) apoiar un sistema comercial multilateral e opornos ao proteccionismo, dixo o presidente chinés Xi Jingping. Durante a cita, Xi Jinping exhortou aos membros do G20 a construír unha economía mundial aberta e promover a facilitación e liberalización do comercio e os investimentos. O proteccionismo é como beber veleno para saciar a sede, dixo Xi”.
Paradoxalmente, neste momento non hai no mundo ningún líder mundial que exprese máis clara e directamente os intereses do capitalismo global do século XXI que o presidente da República Popular e do Partido Comunista Chinés. Quizá porque a súa opinión pública limítase ao Buró Político do Comité Central, e non ten que facer cábalas en base a enquisas electorais, como outros líderes, que pensan o mesmo, pero teñen que darlle máis voltas aos seus discursos. Este é tamén o estilo de gobernanza que envexan os directivos das grandes empresas multinacionais e os poderes financeiros.
Pero, antes do momento estelar do camarada Xi como solista, xa cantara todo o coro. Seguindo á AFP: “Antes da reunión de líderes do G20, os líderes estatais e os xefes de organizacións internacionais tamén alertaron nun cume empresarial sobre o actual movemento mundial anticomercial. O primeiro ministro de Australia, Malcolm Turnbull, apuntou o auxe dos chamados populistas en moitos países de medidas proteccionistas e dixo que restaurar a confianza pública no comercio é un desafío político significativo”.
“O primeiro ministro de Canadá, Justin Trudeau (si, o do CETA), dixo que existe a sensación de que a marcha do progreso estancouse e que a preocupación conduce a un proteccionismo anticomercial e antiglobalización desenfrenado, debemos contrarrestar iso, engadiu. Máis contundente foi a directora xerente do Fondo Monetario Internacional (FMI), Christine Lagarde, que denunciou os ataques populistas contra a globalización. Roberto Azevedo, director xeral da Organización Mundial de Comercio (OMC), dixo que a retórica anticomercial pode conducir a políticas erróneas e que a comunidade empresarial debe pronunciarse en contra”.
[O presidente en funcións do Reino de España, Mariano Rajoy, tamén se referiu ao perigo dos populismos como freo á recuperación económica global, pero non é o suficientemente importante como para que a AFP mencióneo].
O relato hexemónico das últimas décadas do século XX (herdeiro da Guerra Fría) foi o da interrelación inseparable entre capitalismo, democracia e dereitos humanos, como o mellor dos mundos “posibles”. Pero nestes momentos as tendencias non van por aí. Mesmo sistemas representativos tan barrocos, oxidados e interferidos polos grandes poderes económicos, como os que denunciamos na Unión Europea, convertéronse nun obstáculo serio para o crecemento do comercio, o investimento, o progreso e a recuperación económica global.
El País expresaba esta fatiga democrática das elites a finais de agosto nun editorial que derramaba bágoas de crocodilo por TTIP: “O anuncio do goberno francés de paralizar o TTIP é unha decisión oportunista e electoralista (…) Desde Donald Trump a Marine Le Pen pasando pola esquerda radical, son moitos os que defenden solucións baseadas no retorno ao proteccionismo comercial e a recuperación dunha soberanía inexistente. Pero… Europa non pode desentenderse dun proxecto fundamental (o TTIP), por moi impopular que sexa”.
Nisto coinciden tanto El País -é dicir o IBEX35- como o camarada Xi, como o resto de líderes políticos e económicos reunidos no cume do G20: as cousas realmente importantes, como o TTIP, non se poden deixar a decisión da xente, é dicir, en mans da soberanía popular. Reivindicar a soberanía popular é populismo. Estas cousas deben decidirse en espazos limitados á xente que realmente sabe o que convén a todos. Eles téñeno cada vez máis claro. Agora falta saber que pensará o outro 99%.
Fonte: https://www.diagonalperiodico.net/