José María Fernández Seijo/Xuíces para a Democracia
Especialmente preocupantes son as propostas do TTIP en materia de liberalización de servizos e produtos financeiros.
1 | A protección aos consumidores é un contrapeso ás normas sobre correcto funcionamento dos mercados. O libre mercado esixe que o consumidor non poida ser enganado, tampouco confundido.
2 | En importantes normas sectoriais básicas para o libre mercado (propiedade industrial, propiedade intelectual, competencia desleal, defensa da competencia), esíxese que o consumidor “estea razoablemente informado, sexa atento e perspicaz”. Por tanto, hai un estándar de protección do consumidor que obriga a realizar un esforzo aos poderes públicos para que calquera situación de desequilibrio póidase evitar tanto no momento da contratación como nos procedementos xudiciais aos que poida acudir o consumidor.
3 | Os documentos de traballo do TTIP só fan referencia á necesidade de protección do consumidor nos supostos de comercio electrónico e no capítulo de información e comunicación electrónica. Esquece referencias concretas aos consumidores en materias tan delicadas como a dos produtos sanitarios, farmacéuticos ou alimenticios, nos que o risco non só é patrimonial, senón tamén de saúde. Tamén quedan fóra do ámbito de tutela do consumidor no TTIP os produtos e servizos financeiros, nos que se propugna unha liberalización case absoluta.
4 | Como indiquei, o consumidor non só se atopa en situación de desequilibrio no momento da contratación, senón tamén dentro do proceso (STJUE caso Océano, 27 de xuño de 2000), por tanto, calquera sistema de resolución de conflitos nos que se busque alternativas á tutela xudicial esixe unha especial cautela.
5 | Na cultura anglosaxoa o sistema de tutela de consumidores apóiase en accións colectivas de moi elevado custo, no modelo europeo non é posible impedir ao consumidor que opte pola tutela individual e poida eludir as demoras e disfuncións da tutela colectiva (STJUE caso Saes Sinué, 14 de abril de 2016).
6 | O consumidor ten dereito a un especial ámbito de protección que se converte en dereito fundamental na Carta de Dereitos Fundamentais da UE (art. 38, mencionado por STJUE caso Kusionova, do 10 de setembro de 2014). Este dereito fundamental queda desmantelado se se opta por mecanismos de resolución de conflitos que se afasten incluso fisicamente do consumidor, tamén se degrada este réxime de protección se non se garante o control de oficio do xuíz ou de calquera outra autoridade pública.
7 | Os sistemas de protección de conflitos que propugnan os borradores de anexos que acompañan ao TTIP dilúen os instrumentos de control ao fialos a organismos transnacionais de natureza non xurisdicional.
8 | A Xurisprudencia do TJUE en materia de consumidores daría unha resposta radicalmente contraria a calquera instrumento de resolución de conflitos con consumidores como consecuencia do funcionamento do mercado que rebaixase eses estándares de protección. Debe terse en conta que a tutela do consumidor non só afecta a cláusulas concretas incluídas nos contratos, senón tamén a calquera comportamento ou práctica que, de feito, debilite ao consumidor.
9 | Ata a data as negociacións realizadas no marco da Organización Mundial do Comercio realizáronse entre estados, o que permitira que os estados, á hora de adherirse a algún dos convenios, puidese realizar as reservas correspondentes para evitar ou reducir os efectos dalgúns compromisos. Con todo, no TTIP a negociación realízase entre os EEUU e a UE, sen ter en conta as particularidades dalgúns países da UE. É difícil que se acorde un modelo de tutela dos consumidores no marco dos tratados de libre comercio transatlántico, cando aínda non se estableceu un marco común de tutela dos consumidores no ámbito da UE, na que segue habendo consumidores de primeira ou de segunda categoría en función das lexislacións internas aplicadas.
10 | Son especialmente preocupantes as propostas do TTIP en materia de liberalización de servizos e produtos financeiros, nos que todas as iniciativas viran ao redor dunha liberalización absoluta sen ningún tipo de contrapeso e sen ningún instrumento regulador que poida evitar ou corrixir os atropelos do chamado capitalismo de casino (o das “subprime”, os derivados financeiros, os bonos lixo, os fondos de investimento e outros produtos que teñen a súa orixe no mercado financeiro anglosaxón e que levaron á ruína a millóns de familias en todo o mundo).
Esperemos que en sucesivas negociacións fortalézase o flanco do consumidor, que non faga insalvable o desequilibrio evidente no que se atopa o consumidor á hora de comprar bens ou adquirir servizos con empresas que non só impoñen as súas regras, senón tamén o modo no que dirimir as disputas.
Fonte: http://www.nuevatribuna.es