Por Jorge Marchini | 24-1-21
Europa apura o Acordo de Libre Comercio co Mercosur. Por que?
A noticia pasou inadvertida, pero pode ser de enorme significación estratéxica. A semana pasada o Parlamento Europeo decidiu confirmar a redacción da súa resolución sobre Política Exterior e Seguridade para este ano que inclúe unha mención especial ás negociacións en relación ao acordo de libre comercio da Unión Europea co Mercosur.
En forma específica o documento no seu parágrafo 47 “…subliña a importancia de impulsar e finalizar a revisión dos acordos globais con Chile e México, así como o Acordo de Asociación UE- Mercosur, e destaca que se trata de aliados e socios crave da UE”
(https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2020-0266_ES.html )
Esta redacción, aparentemente neutra e simpática, reflectiu en realidade un cambio substantivo da posición europea, cuxo parlamento en outubro pasado definía que «non se pode ratificar o acordo entre a UE e o Mercosur en estado actual»
(https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/TA-9-2020-0252_ES.html )
A última decisión europea desarticula a ilusión que manexaron moitos movementos sociais e tamén referentes de opinión e políticos latinoamericanos que a Unión Europea non ía avanzar cara á firma do acordo Mercosur-UE xa que comprometía temas ambientais e laborais.
Non comprendían -talvez algúns si o fixeron cinicamente-, que a aparente intransixencia europea servía para impoñer maiores esixencias cara aos países do Mercosur nas negociacións, o que por certo lograron (menos apertura e máis discrecionalidade para limitar o ingreso de produtos mercosureños a Europa).
Non se quixo comprender que as negociacións non se basean en terminantes principios idealistas senón, e sobre todo, por intereses. O proteccionista sector agrícola europeo, aínda que contrario nun principio ao acordo co Mercosur, é secundario dentro do capitalismo europeo, e pode ser neutralizado con maiores garantías de protección e/ou máis subsidios.
Imos ver que ocorre agora. Por certo, os europeos están a empuxar agora para unha rápida confirmación do acordo Mercosur-UE. Exemplo diso, e é de supoñer non casuais, son as declaracións nas últimas horas do Comisionado para Asuntos Exteriores da UE, o socialdemócrata español Josep Borrell para «poñer toda a presión sobre América Latina».
Xunto a iso, a publicación dun estudo de impacto, algo que xeito significativo non fixeron en xeral nin para sectores particulares os países do Mercosur en relación ás súas propias economías, referindo que as exportacións europeas ao Mercosur, de concretarse o acordo, serían de forma importante, maiores que as importacións, e iso aínda para produtos tan sensibles como os lácteos.
Lamentablemente aquí, a diferenza do 2018 e 2019 que se construíu certo consenso de oposición ante o principio de acordo asimétrico asinado, o tema Mercosur-UE quedou fóra de análise e discusión. A iso contribúen:
As negociacións seguen sendo secretas, e non se deron a coñecer significativas concesións brindadas polos negociadores do Mercosur (entre outras; discrecionalidade europea para determinar limitacións sanitarias, liberalidade na certificación de orixe) a cambio de moi pouco (algúns permisos para superar indicacións xeográficas).
Se ben funcionarios recoñecen que a experiencia doutros acordos de libre comercio vixentes entre a Unión Europea e países latinoamericanos profundaron os déficit en balanzas comerciais (Chile, México, Perú, Ecuador), sen ningún fundamento afirman que a posición europea en organismos multilaterais (por exemplo, a negociación crave actual de Arxentina co FMI) será «moi comprensiva e benevolente» se se ratifica o acordo.
Os sectores económicos e sociais dos países do Mercosur potencialmente afectados por un acordo prexudicial (economías rexionais, industrias, servizos ) non fixeron seguimento do tema, tanto por ignorancia das súas potenciais consecuencias como por ilusión sen sustento que «é a hora de abrirse ao mundo», cando xustamente o panorama internacional no marco da pandemia e a crise das economías é moi delicado ao estar a crecer as tendencias proteccionistas e disputas xeopolíticas entre economías centrais.
Valdis Dombrovskis, vicepresidente da Comisión Europea, recoñeceu con sinceridade e sen romanticismo que «é necesario vencer a resistencia a un acordo que garantiría á Unión Europea o acceso privilexiado ao bloque comercial máis grande de América do Sur, por diante de China e EEUU»..
Como afirma con lucidez un empresario peme de Arxentina, Raúl Hutín, Secretario da Central de Entidades Empresarias Nacionais ( CEEN) «Non nos pechamos ao mundo nin escapamos da competencia. Pero para que esta sexa equitativa débense dar condicións similares entre as partes, cousa que hoxe está moi lonxe de suceder. De non considerarse os distintos graos de desenvolvemento, como ocorre na vida, o máis grande imponse sen máis sobre o máis pequeno. O libre comercio sen contemplar desigualdades no punto de partida xera maiores desequilibrios».
É preciso no inmediato que se transparenten a negociacións que están a levar adiante entre negociadores do Mercosur e os da Unión Europea nesta etapa que se denomina de «revisión legal».
Non é posible aceptar, sen fundamento e en forma un tanto infantil, que o acordo sería automaticamente beneficioso para ambos os bloques por tratarse da perspectiva dun mercado unificado de 800 millóns de persoas. Se se fai mal, como todos os sinais indícano, afondaranse perigosamente desequilibrios, cando as sociedades requiren, pola contra, reverter a situación ao estar a vivir unha crise histórica.
*Profesor Titular de Economía da Universidade de Buenos Aires. Coordinador para América Latina do Observatorio Internacional da Débeda, investigador do Consello Latinoamericano de Ciencias Sociais ( Clacso). Directivo da Fundación para a Integración Latinoamericana (FILA) e colaborador do Centro Latinoamericano de Análise Estratéxica ( CLAE, www.estrategia.la)
Fonte: Estrategia