Por Laura Gintalaite e Layla Hughes (6 de maio de 2018)
Manter o proxecto europeo vivo require que os membros da UE respecten o principio de lealdade ás institucións europeas.
Coa decisión Achmea, calquera país da UE que ratifique o Acordo Económico e Comercial Global entre a UE e Canadá (CETA, conforme a súa sigla en inglés) antes da decisión da Corte Europea de Xustiza (ECJ, conforme a súa sigla en inglés) sobre o debido cumprimento das disposicións de investimento do CETA cos tratados europeos, violará o principio de lealdade ás institucións da Unión Europea.
Aínda que poucas persoas en Europa escoitaron falar do “veredicto Achmea” da Corte Europea de Xustiza, o caso terá consecuencias de longo alcance e é importante que os Estados membros entendan rapidamente as súas implicacións, especialmente aqueles estados que están a considerar a ratificación do CETA .
En 2008, Achmea, unha compañía holandesa de seguros financeiros, aproveitando o seu privilexio como investidor estranxeiro en virtude do Tratado Bilateral de Investimento (BIT, conforme a súa sigla en inglés) entre Eslovaquia e os Países Baixos, logrou obter un laudo arbitral que esixía a Eslovaquia pagar á compañía os custos que lle supuxo a reforma do sistema de seguros sanitarios.
Eslovaquia impugnou o laudo nun tribunal alemán, o cal solicitou á Corte Europea de Xustiza (ECJ) que emitise a súa opinión sobre se o Tratado Bilateral de Investimento era compatible coa lexislación da UE.
O problema fundamental coa arbitraxe estado-investidores, ao modo de ver da ECJ, é que “elimínaa da xurisdición dos seus propios tribunais e, por tanto, do sistema de recursos xudiciais que [a lexislación da UE] esíxelles establecer nos ámbitos cubertos polo Dereito da UE, controversias que poden afectar á aplicación ou interpretación da lexislación da UE “.
A ECJ concluiu que as decisións destes tribunais non son compatibles coa lexislación da UE, debido a que os tribunais de arbitraxe establecidos para a solución de controversias entre investidores e estados non forman parte do sistema xudicial da UE, porque devanditos tribunais poden resolver disputas relacionadas coa aplicación ou interpretación da lexislación da UE, e porque os laudos do tribunal non están suxeitos a revisión por parte dos tribunais estatais.
O efecto inmediato da decisión da ECJ foi que a cidadanía de Eslovaquia non terá que pagar 22 millóns de euros a Achmea sinxelamente porque o seu goberno decidira que os seguros de saúde non están concebidos como servizos con fins de lucro.
Pero, en termos máis xerais, esta monumental decisión visibiliza sombras sobre a legalidade das cláusulas de protección dos investidores nos numerosos acordos de libre comercio de Europa, incluído o CETA, actualmente en fase de ratificación nacional.
Bélxica xa solicitara á ECJ que determinase se as disposicións de investimento no CETA están en conformidade cos Tratados da UE, pero o razoamento do tribunal no caso Achmea suxire claramente que a resposta será non.
Como se aclarou nunha decisión anterior da ECJ, o deber xeral de lealdade resultante do Tratado da UE é que os Estados membros teñen a obriga de “recorrer ao sistema xudicial [da Unión] e respectar a xurisdición exclusiva do tribunal, o que é unha característica fundamental dese sistema “. Como parte deste deber de lealdade, os estados membros están baixo unha obriga legal de non ratificar acordos que son contrarios á lei da UE.
Como profesora de dereito europeo na Universidade de Amsterdam e directora do Centre for European Law and Governance de Amsterdam , Christina Eckes sinala: “Á luz do risco previsible de que a ECJ declare que o capítulo de investimentos CETA é capaz de socavar a autonomía da orde legal da UE, os estados membros son requiridos polo principio da lealdade da UE para deter a ratificación “.
O Parlamento lituano ratificou a CETA a semana pasada, converténdose no segundo país (despois de Suecia) en facelo despois do escándalo Achmea, poñendo en perigo os principios europeos. A decisión de Lituania de ratificar o CETA antes da decisión da ECJ non só viola o deber do Estado de fidelidade á UE, senón que é contrario á natureza prol-europea de Lituania, cuxas institucións abrazaron plenamente a lexislación da Unión Europea.
Como sinal da súa lealdade á UE, os outros países non deben proceder á ratificación do CETA ata que a ECJ decida. Para salvar o proxecto europeo, hai que respectar a lexislación da UE.
Layla Hughes é avogada Senior no Center for International Environmental Law.
Laura Gintalaite é unha activista comercial independente.
Fonte: EU Ovserver